شناسایی مولفه‌ها و شاخص‌های برنامه درسی مبتنی بر دانش ریزوماتیک در دوره ابتدایی

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی مولفه‌ها و شاخص‌های برنامه درسی مبتنی بر دانش ریزوماتیک در دوره ابتدایی انجام شد. روش‌شناسی: روش این پژوهش سنتزپژوهی بود. بنیاد نظری آن را مدل برنامه درسی «میلر» تشکیل داد. جامعه آماری شامل ۲۶ مقاله فارسی و انگلیسی طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ هجری شمسی (۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ میلادی) بود. روش نمونه‌گیری به صورت هدفمند انجام شد و ابزار آن فرم محقق‌ساخته بود که روایی آن با ضریب لاوشه و پایایی با شاخص کاپا بررسی شد. تحلیل داده‌ها بر اساس مدل رابرتس و کدگذاری باز و محوری انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد در برنامه درسی مبتنی بر دانش ریزوماتیک در دوره ابتدایی، ۱۴ مولفه (تفکر شدن، پرسشگری و نقادی، خلق فضای یادگیری ریزومی باز، قدرت تخیل و استقلال فکری، تعامل‌گرا، غیرخطی، تسهیل‌گر، واقع‌گرا، منعطف و متنوع، تدریس ریزوماتیکی (خلاق و خودمختار)، تدریس در فضای مجازی، تفکر طراحی، رویکرد خودارزیابی، رویکرد عمل‌گرا) و ۳۹ شاخص دخیل هستند. بحث و نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد که برنامه درسی مبتنی بر دانش ریزوماتیک در دوره ابتدایی بر خلاقیت، تفکر انتقادی، محیط‌های یادگیری منعطف و استقلال فکری تأکید دارد. اجرای این برنامه می‌تواند به افزایش مشارکت دانش‌آموزان و ارتقاء تجربه یادگیری عمیق‌تر و معنادارتر منجر شود.