طراحی الگوی مدیریت هوش و استعداد برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت هوش و استعداد و نقش آنها در عملکردهای تحصیلی، پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی مدیریت هوش و استعداد برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی انجام شد. روش شناسی: مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا آمیخته (کیفی-کمّی) بود. جامعه مطالعه در بخش کیفی صاحب‌نظران حوزه علوم تربیتی متخصص در زمینه مدیریت هوش و استعداد بودند که بر اساس اصل اشباع نظری تعداد 14 نفر از آنها با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. جامعه مطالعه در بخش کمّی مدیران و معلمان استان بوشهر بودند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 196 نفر آنها با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. داده‌های بخش کیفی با مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و بخش کمّی با پرسشنامه محقق‌ساخته جمع‌آوری شدند. برای تحلیل داده‌های بخش کیفی از روش کدگذاری در نرم‌افزار MAXQDA-12 و برای تحلیل داده‌های بخش کمّی از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS-25 و Smart PLS 4 استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌های بخش کیفی نشان داد که الگوی مدیریت هوش و استعداد برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی 124 شاخص، 15 مولفه در 6 بعد شامل مقوله محوری (با سه مولفه جذب استعداد، توسعه و ارتقاء استعداد و حفظ استعداد)، عوامل علّی (با سه مولفه شرایط داخلی، شرایط سازمانی و فرآیندهای جاری)، عوامل زمینه‌ای (با سه مولفه عوامل مدیریتی، برنامه‌ریزی نیروی انسانی و عوامل زیرساختی)، عوامل راهبردی (با دو مولفه ساختاری و فرآیندی)، عوامل محیطی (با دو مولفه پویایی محیطی و حمایت محیطی) و پیامدها (با دو مولفه فردی و اجتماعی- سازمانی) داشت. همچنین، یافته‌های بخش کمّی نشان داد که الگوی مدیریت هوش و استعداد برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی برازش مناسبی داشت و عوامل علّی، عوامل زمینه‌ای و عوامل محیطی بر مقوله محوری اثر مستقیم و معنادار، مقوله محوری، عوامل زمینه‌ای و عوامل محیطی بر عوامل راهبردی اثر مستقیم و معنادار و عوامل راهبردی بر پیامدها اثر مستقیم و معنادار داشت (05/0P<). بحث و نتیجه‌گیری: الگوی مدیریت هوش و استعداد برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی طراحی‌شده در پژوهش حاضر می‌تواند به متخصصان و برنامه‌ریزان حوزه تعلیم‌وتربیت برای بهبود هوش و استعداد دانش‌آموزان در راستای ارتقای عملکردهای تحصیلی کمک نماید.