طراحی مدل ساختاری تبیین اخلاق تفکر انتقادی در بستر راهبردهای تدریس اخلاقمحور در دبیرستانهای شهر تهران
کلمات کلیدی:
راهبردهای تدریس اخلاقمحور, برنامهریزان آموزشی, نظامهای آموزشی., ارزشهای فکری و اخلاقی دانشآموزانچکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی و آزمون یک مدل ساختاری به بررسی تأثیر راهبردهای تدریس معلمان بر توسعه اخلاق تفکر انتقادی در دانشآموزان میپردازد.
روششناسی: جامعه آماری پژوهش توصیفی-همبستگی حاضر شامل معلمان دبیرستانهای شهر تهران در سال تحصیلی ۱۴۰۴–۱۴۰۳ بوده و نمونهای به حجم ۴۵۰ نفر به روش تصادفی خوشهای چندمرحلهای انتخاب شد. برای گردآوری دادهها از دو پرسشنامه محققساخته استفاده گردید: پرسشنامه راهبردهای تدریس (شامل پرسشمحوری، آموزش اخلاقی، یادگیری مشارکتی، گفتوگوی کلاسی) و پرسشنامه اخلاق تفکر انتقادی (با مؤلفههایی چون انصاف، صداقت فکری، مسئولیتپذیری فکری، احترام به دیدگاه دیگران). روایی ابزار با تحلیل عاملی تأییدی (CFA) و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بررسی شد. دادهها با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری در نرمافزار SmartPLS تحلیل شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد که تمامی مسیرهای علی بین راهبردهای تدریس و مؤلفههای اخلاق تفکر انتقادی مثبت و معنادار بودند (p < 0.001)؛ بهویژه بیشترین اثر مستقیم مربوط به مسیر «راهبرد تدریس به مسئولیتپذیری فکری» (β = 0.768) و «راهبرد تدریس به صداقت فکری» (β = 0.651) بود. شاخصهای برازش مدل (R² بین 0.45 تا 0.68) نشاندهندهی قدرت تبیین مطلوب بودند.
نتیجهگیری: بر اساس یافتهها، راهبردهای تدریس اخلاقمحور معلمان نقش مهمی در شکلگیری ارزشهای فکری و اخلاقی دانشآموزان ایفا میکنند. در نتیجه، به برنامهریزان آموزشی پیشنهاد میشود که با طراحی دورههای ضمن خدمت، بازنگری در محتوای درسی و ارزیابی معلمان بر اساس رویکردهای اخلاقی–تفکری، زمینه رشد اخلاق تفکر انتقادی را در مدارس فراهم آورند.
دانلودها
مراجع
Asadzadeh-Sanji, S. (2022). The Role of Lesson Study in Teachers' Critical Thinking and Professional Development. Contemporary Research in Sciences and Studies, 4(40), 1-7. https://ensani.ir/fa/article/531498/
Ebrahiminiya, A., Zangeneh-Motlagh, F., Jafarian-Yessar, H., & Mohammadi-Naeini, M. (2022). The Effectiveness of Aesthetic Education on Critical Thinking and Creative Teaching of Student Teachers at Farhangian University. Scientific-Research Journal of Islamic Azad University, 17(70), 1-26. https://journals.iau.ir/article_691952.html?lang=en
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2021). Multivariate Data Analysis. Cengage Learning. https://books.google.com/books/about/Multivariate_Data_Analysis.html?id=VvXZnQEACAAJ
Huang, T. C., Jeng, Y. L., Hsiao, K. L., & Tsai, B. R. (2017). SNS collaborative learning design: enhancing critical thinking for human-computer interface design. Universal Access in the Information Society, 16(2), 303-312. https://doi.org/10.1007/s10209-016-0458-z
Martincová, J., & Lukešová, M. (2015). Critical thinking as a tool for managing intercultural conflicts. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 171, 1255-1264. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.239
Moradi, S. (2021). Application of Learning Theories in Instructional Design. Quarterly Journal of Modern Educational Sciences, 8(2), 33-47.
Nakhostin Khayat, F., Jahan, F., Yaghoobi, A., & Jahan, A. (2022). Developing a critical thinking model based on moral justice and cognitive abilities mediated by metacognition in students. Journal of Educational Psychology Studies, 19(47), 151-136. https://doi.org/10.22111/JEPS.2022.7188
Napil, M. C., & Precellas, L. B. C. (2024). Constructivist learning environment, critical thinking motivation, and self-directed learning readiness: SEM on students' engagement. Asian Journal of Advanced Research Reports, 18(11), 124-141. https://doi.org/10.9734/ajarr/2024/v18i11781
Noddings, N. (2022). Caring: A Relational Approach to Ethics and Moral Education. University of California Press. https://books.google.com/books/about/Caring.html?id=u7MwDwAAQBAJ
Nouri, A., Mohammadi, F., & Parast, A. (2021). University instructors' teaching strategies and critical thinking disposition: An empirical analysis. Journal of Research on Educational Psychology, 19(1), 67-84.
Panit, N. M. (2025). Can Critical Thinking and AI Work Together? Observations of Science, Mathematics, and Language Instructors. Environment and Social Psychology, 9(11). https://doi.org/10.59429/esp.v9i11.3141
Paul, R., & Elder, L. (2020). Critical Thinking: Tools for Taking Charge of Your Learning and Your Life. Foundation for Critical Thinking. https://doi.org/10.5771/9781538133798-11
Quoc, L. D. B. (2025). Promoting Critical Thinking and Problem-Solving Through AI. 90-117. https://doi.org/10.4324/9781032688602-7
Reboot Foundation. (2020). The State of Critical Thinking in 2020. https://reboot-foundation.org/the-state-of-critical-thinking-2020/
Yazdi, A., Ahmadi, A., & Taleb-Ghasabi, M. (2024). Examining the Status of Critical Thinking in Iran's Education Transformation Documents. First International Conference on New Developments in Educational Sciences and Education,
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Masoumeh Thaskhori Abkenari, Reza Shabannejad Khas, Amir Hossein Mohammad Davoudi (Author)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.