طراحی مدل ساختاری تبیین اخلاق تفکر انتقادی در بستر راهبردهای تدریس اخلاق‌محور در دبیرستان‌های شهر تهران

نویسندگان

    معصومه تشکری آبکناری گروه مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
    رضا شعبان نژاد خاص * گروه مدیریت آموزشی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران. 4322778283@iau.ir
    امیر حسین محمد داودی گروه مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران.

کلمات کلیدی:

راهبردهای تدریس اخلاق‌محور, برنامه‌ریزان آموزشی, نظام‌های آموزشی., ارزش‌های فکری و اخلاقی دانش‌آموزان

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی و آزمون یک مدل ساختاری به بررسی تأثیر راهبردهای تدریس معلمان بر توسعه اخلاق تفکر انتقادی در دانش‌آموزان می‌پردازد.

روش‌شناسی: جامعه آماری پژوهش توصیفی-همبستگی حاضر شامل معلمان دبیرستان‌های شهر تهران در سال تحصیلی ۱۴۰۴–۱۴۰۳ بوده و نمونه‌ای به حجم ۴۵۰ نفر به روش تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شد. برای گردآوری داده‌ها از دو پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده گردید: پرسشنامه راهبردهای تدریس (شامل پرسش‌محوری، آموزش اخلاقی، یادگیری مشارکتی، گفت‌وگوی کلاسی) و پرسشنامه اخلاق تفکر انتقادی (با مؤلفه‌هایی چون انصاف، صداقت فکری، مسئولیت‌پذیری فکری، احترام به دیدگاه دیگران). روایی ابزار با تحلیل عاملی تأییدی (CFA) و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بررسی شد. داده‌ها با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار SmartPLS تحلیل شدند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که تمامی مسیرهای علی بین راهبردهای تدریس و مؤلفه‌های اخلاق تفکر انتقادی مثبت و معنادار بودند (p < 0.001)؛ به‌ویژه بیشترین اثر مستقیم مربوط به مسیر «راهبرد تدریس به مسئولیت‌پذیری فکری» (β = 0.768) و «راهبرد تدریس به صداقت فکری» (β = 0.651) بود. شاخص‌های برازش مدل (R² بین 0.45 تا 0.68) نشان‌دهنده‌ی قدرت تبیین مطلوب بودند.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌ها، راهبردهای تدریس اخلاق‌محور معلمان نقش مهمی در شکل‌گیری ارزش‌های فکری و اخلاقی دانش‌آموزان ایفا می‌کنند. در نتیجه، به برنامه‌ریزان آموزشی پیشنهاد می‌شود که با طراحی دوره‌های ضمن خدمت، بازنگری در محتوای درسی و ارزیابی معلمان بر اساس رویکردهای اخلاقی–تفکری، زمینه رشد اخلاق تفکر انتقادی را در مدارس فراهم آورند.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Asadzadeh-Sanji, S. (2022). The Role of Lesson Study in Teachers' Critical Thinking and Professional Development. Contemporary Research in Sciences and Studies, 4(40), 1-7. https://ensani.ir/fa/article/531498/

Ebrahiminiya, A., Zangeneh-Motlagh, F., Jafarian-Yessar, H., & Mohammadi-Naeini, M. (2022). The Effectiveness of Aesthetic Education on Critical Thinking and Creative Teaching of Student Teachers at Farhangian University. Scientific-Research Journal of Islamic Azad University, 17(70), 1-26. https://journals.iau.ir/article_691952.html?lang=en

Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2021). Multivariate Data Analysis. Cengage Learning. https://books.google.com/books/about/Multivariate_Data_Analysis.html?id=VvXZnQEACAAJ

Huang, T. C., Jeng, Y. L., Hsiao, K. L., & Tsai, B. R. (2017). SNS collaborative learning design: enhancing critical thinking for human-computer interface design. Universal Access in the Information Society, 16(2), 303-312. https://doi.org/10.1007/s10209-016-0458-z

Martincová, J., & Lukešová, M. (2015). Critical thinking as a tool for managing intercultural conflicts. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 171, 1255-1264. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.239

Moradi, S. (2021). Application of Learning Theories in Instructional Design. Quarterly Journal of Modern Educational Sciences, 8(2), 33-47.

Nakhostin Khayat, F., Jahan, F., Yaghoobi, A., & Jahan, A. (2022). Developing a critical thinking model based on moral justice and cognitive abilities mediated by metacognition in students. Journal of Educational Psychology Studies, 19(47), 151-136. https://doi.org/10.22111/JEPS.2022.7188

Napil, M. C., & Precellas, L. B. C. (2024). Constructivist learning environment, critical thinking motivation, and self-directed learning readiness: SEM on students' engagement. Asian Journal of Advanced Research Reports, 18(11), 124-141. https://doi.org/10.9734/ajarr/2024/v18i11781

Noddings, N. (2022). Caring: A Relational Approach to Ethics and Moral Education. University of California Press. https://books.google.com/books/about/Caring.html?id=u7MwDwAAQBAJ

Nouri, A., Mohammadi, F., & Parast, A. (2021). University instructors' teaching strategies and critical thinking disposition: An empirical analysis. Journal of Research on Educational Psychology, 19(1), 67-84.

Panit, N. M. (2025). Can Critical Thinking and AI Work Together? Observations of Science, Mathematics, and Language Instructors. Environment and Social Psychology, 9(11). https://doi.org/10.59429/esp.v9i11.3141

Paul, R., & Elder, L. (2020). Critical Thinking: Tools for Taking Charge of Your Learning and Your Life. Foundation for Critical Thinking. https://doi.org/10.5771/9781538133798-11

Quoc, L. D. B. (2025). Promoting Critical Thinking and Problem-Solving Through AI. 90-117. https://doi.org/10.4324/9781032688602-7

Reboot Foundation. (2020). The State of Critical Thinking in 2020. https://reboot-foundation.org/the-state-of-critical-thinking-2020/

Yazdi, A., Ahmadi, A., & Taleb-Ghasabi, M. (2024). Examining the Status of Critical Thinking in Iran's Education Transformation Documents. First International Conference on New Developments in Educational Sciences and Education,

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۴/۱۰/۰۱

ارسال

۱۴۰۴/۰۱/۰۶

بازنگری

۱۴۰۴/۰۳/۲۵

پذیرش

۱۴۰۴/۰۴/۰۴

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

تشکری آبکناری م.، شعبان نژاد خاص ر. .، و محمد داودی . ا. ح. (1404). طراحی مدل ساختاری تبیین اخلاق تفکر انتقادی در بستر راهبردهای تدریس اخلاق‌محور در دبیرستان‌های شهر تهران. جامعه شناسی آموزش و پرورش، 1-12. https://jedusocio.com/index.php/se/article/view/574

مقالات مشابه

1-10 از 593

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.