ارائه الگوی عوامل مؤثر بر شایستگی‌های اخلاقی دانش‌آموزان

نویسندگان

    احمد عبدالزهره عبدزید گروه علمی مدیریت آموزشی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
    فرانک موسوی * گروه مدیریت آموزشی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران fa.mossavi@iau.ac.ir
    علی رحیم محمد السعیدی گروه مدیریت آموزشی، واحد دیوانیه، دانشگاه قادسیه
    نصراله قشقائی زاده گروه علمی مدیریت آموزشی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

کلمات کلیدی:

شایستگی اخلاقی, دانش‌آموز, مدل علی, تحلیل محتوا, معادلات ساختاری, آموزش و پرورش

چکیده

هدف: هدف این پژوهش شناسایی و مدل‌سازی عوامل علی مؤثر بر شایستگی‌های اخلاقی دانش‌آموزان با استفاده از روش تحقیق آمیخته است.

روش‌شناسی: این پژوهش به شیوه آمیخته (کیفی–کمی) انجام شد. در بخش کیفی، از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد داده‌بنیاد استفاده گردید. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۱ نفر از خبرگان آموزش و پرورش گردآوری و با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. در بخش کمی، از پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده شد و داده‌های حاصل از ۳۷۰ معلم با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای جمع‌آوری گردید. برای تحلیل داده‌های کمی از مدل‌سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج تحلیل کیفی نشان داد که پنج مؤلفه اصلی شامل خانواده، مدرسه، جامعه، فردی، و رسانه و فضای دیجیتال به‌عنوان عوامل علی شایستگی اخلاقی دانش‌آموزان شناسایی شدند. نتایج مدل کمی نیز نشان داد که همه مسیرهای علی بین مؤلفه‌ها و شایستگی اخلاقی معنادار هستند (p<0.01). قوی‌ترین تأثیر مربوط به جامعه (β = 0.870) و مدرسه (β = 0.816) بود. همچنین، شاخص‌های برازش مدل مانند AVE، CR و R² در سطح قابل قبولی قرار داشتند.

نتیجه‌گیری: شایستگی‌های اخلاقی دانش‌آموزان پدیده‌ای چندبعدی است که تحت تأثیر عوامل مختلف فردی، خانوادگی، آموزشی، اجتماعی و رسانه‌ای شکل می‌گیرد. یافته‌ها می‌توانند به‌عنوان مبنایی برای طراحی سیاست‌های آموزشی و تربیتی و تدوین برنامه‌های اخلاق‌محور در مدارس مورد استفاده قرار گیرند.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Babalola, F. I. (2023). Integrating Ethics and Professionalism in Accounting Education for Secondary School Students. International Journal of Management & Entrepreneurship Research, 5(12), 863-878. https://doi.org/10.51594/ijmer.v5i12.622

Bazvand, A. D. (2023). Exploring Student Teachers’ Perceptions of Assessment Ethics Across University-Based Teacher Education Programs in Iran. Language testing in Asia, 13(1). https://doi.org/10.1186/s40468-022-00205-1

Clair, M., Epley, M., Gentile, M., & McGeehan, J. (2023). The Effect of an Elective Course in Medical Ethics on Medical Students' Tolerance for Ambiguity. Journal of Clinical Ethics, 34(1), 103-109. https://doi.org/10.1086/723321

Ghasemi, S. A., & Miri, M. (2023). The role of moral intelligence in predicting the academic ethics of Farhangian University students with the mediating role of spiritual intelligence. Journal of Islamic Lifestyle with a Focus on Health, 3(4), 16-28. https://www.magiran.com/paper/2704809

Haseli Songhori, M., & Salamti, K. (2024). The Linkage Between University Students’ Academic Engagement and Academic Support: The Mediating Role of Psychological Capital [Research Article]. Iranian Journal of Educational Sociology, 7(2), 72-84. https://doi.org/10.61838/kman.ijes.7.2.10

Hlaing, P. H., Hasswan, A., Salmanpour, V., Shorbagi, S., AlMahmoud, T., Jirjees, F., Kawas, S. A., Guraya, S. Y., & Sulaiman, N. (2023). Health Professions Students’ Approaches Towards Practice-Driven Ethical Dilemmas; A Case-Based Qualitative Study. BMC Medical Education, 23(1). https://doi.org/10.1186/s12909-023-04089-4

Kabirian, M. (2024). The Process of Professional Ethics Development in Midwifery Students: A Grounded Theory Study. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 29(3), 302-308. https://doi.org/10.4103/ijnmr.ijnmr_12_23

Karimi Yarani, H., Aghami, S. H., & Kamalakh, K. (2023). Examining the Status of Professional Ethics Among University Professors from Students' Perspectives: A Systematic Review. Journal title, 1(1), 7-12. https://jph.medilam.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-29-1&sid=1&slc_lang=fa

Khaleghi, s., Ghaffari, A., Hashemi, t., Beyrami, M., & Taklavi, S. (2023). Designing Citizenship Ethics Curriculum and its Effectiveness in the Improvement of Altruism and Prosocial Behaviors in Adolescents. JOURNAL OF INSTRUCTION AND EVALUATION, 16(62), 59-80. https://doi.org/10.30495/jinev.2023.1979156.2830

Kotluk, N., & Tormey, R. (2023). Compassion and Engineering Students' Moral Reasoning: The Emotional Experience of Engineering Ethics Cases. Journal of Engineering Education, 112(3), 719-740. https://doi.org/10.1002/jee.20538

Li, J., Shi, Y., & Zhang, X. (2023). Enhancing Medical Ethics Education for Medical Students in Clinical Research: Considerations and Strategy Analysis. Acta Bioethica, 29(1), 9-16. https://doi.org/10.4067/s1726-569x2023000100009

Migdadi, M. d. K., Oweidat, I., AlOsta, M. R., Al‐Mugheed, K., Alabdullah, A. A. S., & Abdelaliem, S. M. F. (2024). The Association of Artificial Intelligence Ethical Awareness, Attitudes, Anxiety, and Intention-to-Use Artificial Intelligence Technology Among Nursing Students. Digital Health, 10. https://doi.org/10.1177/20552076241301958

Mohammadi, M., Youzbashi, A., & Eskandar, F. (2023). The role of teaching ethics in student intentions and brand value. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 27(2), 199-227. https://journal.irphe.ac.ir/article_703031.html?lang=en

Mosallanezhad, M., Torabizadeh, C., & Zarshenas, L. (2023). A Study of the Relationship Between Ethical Sensitivity and Emotional Intelligence in Nursing, Anesthesia, and Operating Room Students. International Journal of Emotional Education, 15(1), 89-104. https://doi.org/10.56300/jaer8536

Nadhila Septia, S., & Elis, M. (2024). Impact of Familiarity with the Accountant Professional Code of Ethics on Ethical Behavior among Students. Pancasila International Journal of Applied Social Science, 2(1), 1-11. https://doi.org/10.59653/pancasila.v2i01.321

Rao, S. (2025). Establishing Responsible AI Use Policies for Students in Educational Institutions: A Framework for Governance, Ethics, and Innovation. Innovapath, 1(Q2), 5. https://doi.org/10.63501/jnzer810

Rohim, A., & Madzaly, M. Y. A. (2025). Analysis of Evaluation Techniques in the Book "Islamic Religious Education and Ethics" for Eleventh Grade Students of Madrasah Aliyah. Edukasi Islami Jurnal Pendidikan Islam, 14(01), 67-86. https://doi.org/10.30868/ei.v14i01.8054

Zaidy, A. A. (2024). The Impact of Generative AI on Student Engagement and Ethics in Higher Education. Journal of IT, Cybersecurity, & AI, 1(1), 30-38. https://doi.org/10.70715/jitcai.2024.v1.i1.004

Zhang, D., Zheng, H., Zhao, Y., Wang, X., Xiao, Q., Zhao, R., Wang, L., Hu, K., Chen, Z., & Zhou, Y. (2024). Unlocking Academic Achievement of Nursing Master’s Students: Ethical Leadership, Teacher-Student Relationship and Growth Mindset – A Cross-Sectional Survey Study. BMC Medical Education, 24(1). https://doi.org/10.1186/s12909-024-06436-5

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۴/۱۲/۱۰

ارسال

۱۴۰۳/۱۲/۰۶

بازنگری

۱۴۰۴/۰۳/۰۱

پذیرش

۱۴۰۴/۰۳/۱۱

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

عبدالزهره عبدزید ا.، موسوی ف.، السعیدی ع. ر. م. .، و قشقائی زاده ن. . (1404). ارائه الگوی عوامل مؤثر بر شایستگی‌های اخلاقی دانش‌آموزان. جامعه شناسی آموزش و پرورش، 1-15. https://jedusocio.com/index.php/se/article/view/565

مقالات بیشتر خوانده شده از همین نویسنده

مقالات مشابه

1-10 از 564

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.