طراحی مدل خودتنظیمی تحصیلی بر اساس نیازهای بنیادین روانشناختی و الگوی ارتباطی خانواده با میانجی‌گری اشتیاق تحصیلی

چکیده

هدف: خودتنظیمی نقش موثری در سایر عملکردهای تحصیلی دانش‌آموزان دارد و می‌تواند سبب موفقیت تحصیلی آنان گردد. بنابراین، هدف این مطالعه طراحی مدل خودتنظیمی تحصیلی بر اساس نیازهای بنیادین روانشناختی و الگوی ارتباطی خانواده با میانجی‌گری اشتیاق تحصیلی بود. روش‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری مطالعه حاضر دانش‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهر همدان در سال تحصیلی 400-1399 و حدود 4000 نفر بودند. نمونه‌های این مطالعه 420 نفر بودند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب و به پرسشنامه خودتنظیمی تحصیلی (Savari and Arabzade, 2013)، پرسشنامه نیازهای بنیادین روانشناختی (Gagne, 2003)، مقیاس تجدیدنظرشده الگوهای ارتباطی خانواده (Koerner and Fitzpatrick, 2002) و پرسشنامه اشتیاق تحصیلی (Schaufeli et al., 2002) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از روش‌های ضرایب همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS-20 و Smart-PLS-3 تحلیل شدند. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که مدل خودتنظیمی تحصیلی بر اساس نیازهای بنیادین روانشناختی و الگوی ارتباطی خانواده با میانجی‌گری اشتیاق تحصیلی در دانش‌آموزان برازش مناسبی داشت. دیگر یافته‌ها نشان داد که نیازهای بنیادین روانشناختی و الگوهای ارتباطی گفت‌وشنود و همنوایی بر اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان اثر مستقیم و معنادار و نیازهای بنیادین روانشناختی، الگوهای ارتباطی گفت‌وشنود و همنوایی و اشتیاق تحصیلی بر خودتنظیمی آنان اثر مستقیم و معنادار داشت (05/0>P). افزون بر آن، نیازهای بنیادین روانشناختی و الگوهای ارتباطی گفت‌وشنود و همنوایی با میانجی‌گری اشتیاق تحصیلی بر خودتنظیمی تحصیلی دانش‌آموزان اثر غیرمستقیم و معنادار داشتند (05/0>P). بحث و نتیجه‌گیری: طبق نتایج پژوهش حاضر برای بهبود خودتنظیمی دانش‌آموزان می‌توان نیازهای بنیادین روانشناختی آنان را تأمین و میزان الگوهای ارتباطی و اشتیاق تحصیلی آنها را از طریق کارگاه‌های آموزشی ارتقاء بخشید.