تحلیل محتوای کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی و فارسی (خوانداری) و هدیه‌های آسمان و علوم تجربی پایه پنجم و ششم ابتدایی بر اساس مفاهیم اخلاقی

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی مفاهیم اخلاقی به دانش‌آموزان در کتاب‌های درسی پایه پنجم و ششم مقطع ابتدایی انجام شد. روش: برای دستیابی به اهداف پژوهش از روش تحلیل محتوا در دو گام استفاده شد. در گام اول به‌صورت کیفی، روش تحلیل محتوای عرفی یا استقرایی برای شناسایی مقوله‌ها به کار گفته شد. در گام دوم، پس از دستیابی به مقوله‌ها، به‌صورت کمی و نظام‌مند و عینی، به بررسی مقوله‌ها پرداخته شد. جامعه آماری این پژوهش، کلیه کتاب‌های فارسی (خوانداری)، مطالعات اجتماعی، هدیه‌های آسمان و علوم تجربی سال تحصیلی 1398-1399 پایه پنجم و ششم ابتدایی که شامل 8 جلد کتاب بود نمونه‌گیری در این پژوهش به شیوه‌ی نظری انجام‌شد و ملاک دسته‌بندی دروس، وجود محتوای اخلاقی در ساختار دروس کتاب در نظر گرفته شد. یافته ها: یافته‌ها نشان داده است که متأسفانه چیدمان مفاهیم اخلاقی در کتب درسی موردتوجه قرار نگرفته است و از میان 12 مفهوم اخلاقی، تنها «تفکر»، «رفتار نیک»، «همکاری» موردتوجه قرارگرفته است و سایر مفاهیم از نظر تعداد تکرار و تنوع چینش در پایه‌های مختلف فاقد کارایی لازم هستند. نتیجه گیری: پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت و اخلاق، باید به بررسی دوباره‌ی محتواهای اخلاقی کتاب‌های درسی پرداخته و نحوه‌ی ارائه این مفاهیم را بررسی کنند.