تأملی بر فرهنگ یادگیری الکترونیک دانشجویان دانشگاه پیام نور: یافته‌های یک مطالعه آمیخته

چکیده

هدف: رشد و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بر آموزش و یادگیری سازمان‌های آموزشی تاثیر زیادی می‌گذارد و بر همین اساس، پژوهش بر روی آنان با هدف بهبود وضعیت موجود ضروری است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تأملی بر فرهنگ یادگیری الکترونیک دانشجویان دانشگاه پیام نور انجام شد. روش‌شناسی: این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، آمیخته (کیفی و کمّی) بود. جامعه بخش کیفی پژوهش اعضای هیأت‌علمی دانشگاه پیام نور استان لرستان در سال تحصیلی 2-1401 بودند که طبق اصل اشباع نظری تعداد 20 نفر از آنها با روش‌های نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی انتخاب شدند. آنان تحت مصاحبه نیمه‌ساختاریافته قرار گرفتند که روایی آن با روش مثلث‌سازی تایید و پایایی آن با روش ضریب کاپای کوهن 80/0 به‌دست آمد. جامعه بخش کمّی پژوهش دانشجویان دانشگاه پیام نور استان لرستان در سال تحصیلی 2-1401 بودند که طبق فرمول کوکران تعداد 270 نفر از آنها با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. آنان به پرسشنامه محقق‌ساخته پاسخ دادند که روایی صوری آن با نظر خبرگان تایید و پایایی همه مولفه‌ها با روش آلفای کرونباخ 96/0 به‌دست آمد. در پژوهش حاضر، برای تحلیل داده‌های بخش کیفی از روش کدگذاری در نرم‌افزار MAXQDA  و برای تحلیل داده‌های بخش کمّی از روش‌های تحلیل عاملی اکتشافی، آزمون تی تک‌نمونه‌ای و آزمون فریدمن در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌های بخش کیفی نشان داد که فرهنگ یادگیری الکترونیک دانشجویان دانشگاه پیام نور دارای 30 شاخص در 6 مولفه شامل اهداف آموزشی مبتنی بر شایستگی، استاد تسهیل‌گر، یادگیرنده مسئول، یادگیری مشارکتی و پژوهش‌محور، تعامل آموزشی و ارزشیابی کیفی و ارائه بازخورد فوری و توصیفی بود. یافته‌های بخش کمّی نشان داد که همه شاخص‌های فرهنگ یادگیری الکترونیک دانشجویان دانشگاه پیام نور دارای بار عاملی بالاتر از 40/0 بودند و پایایی همه مولفه‌ها با روش آلفای کرونباخ بالاتر 60/0 به‌دست آمد. همچنین، میانگین هر 6 مولفه اهداف آموزشی مبتنی بر شایستگی، استاد تسهیل‌گر، یادگیرنده مسئول، یادگیری مشارکتی و پژوهش‌محور، تعامل آموزشی و ارزشیابی کیفی و ارائه بازخورد فوری و توصیفی بالاتر از میانگین فرضی جامعه بود (001/0P<). علاوه بر آن، اولویت‌های مولفه‌های فرهنگ یادگیری الکترونیک دانشجویان دانشگاه پیام نور به‌ترتیب شامل ارزشیابی کیفی و ارائه بازخورد فوری و توصیفی، تعامل آموزشی، یادگیرنده مسئول، یادگیری مشارکتی و پژوهش‌محور، استاد تسهیل‌گر و اهداف آموزشی مبتنی بر شایستگی بودند (001/0P<). نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، جهت بهبود فرهنگ یادگیری الکترونیکی دانشجویان دانشگاه پیام نور به‌ترتیب می‌توان زمینه را برای بهبود و ارتقای مولفه‌های فرهنگ یادگیری الکترونیک دانشجویان دانشگاه پیام نور به‌ترتیب شامل ارزشیابی کیفی و ارائه بازخورد فوری و توصیفی، تعامل آموزشی، یادگیرنده مسئول، یادگیری مشارکتی و پژوهش‌محور، استاد تسهیل‌گر و اهداف آموزشی مبتنی بر شایستگی فراهم نمود.