شناسایی ابعاد و مولفه‌های الگوی پیوند مدرسه و جامعه بر اساس نظریه داده‌بنیاد

چکیده

هدف: پیوند مدرسه و جامعه می‌تواند نقش مهمی در آماده‌سازی دانش‌آموزان برای زندگی در جامعه داشته باشد. بنابراین، هدف این مطالعه شناسایی ابعاد و مولفه‌های الگوی پیوند مدرسه و جامعه بر اساس نظریه داده‌ بنیاد بود.روش‌شناسی: این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، کیفی بود. جامعه پژوهش اساتید و خبرگان، سیاست‌گذاران وزارت آموزش‌وپرورش، مدیران ادارات کل آموزش‌وپرورش و مدیران مدارس در سال تحصیلی 1401-1400 بودند. حجم نمونه بر اساس اصل اشباع نظری 18 نفر تعیین که این تعداد با روش‌های نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی انتخاب شدند. داده‌ها با فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته گردآوری که روایی مصاحبه‌ها با روش‌های مثلث‌سازی و بررسی همکار تایید و پایایی آن با ضریب کاپای کوهن 79/0 محاسبه شد. داده‌ها با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی بر مبنای نظریه داده‌بنیاد در نرم‌افزار MAXQDA نسخه 2021 تحلیل شدند.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که برای الگوی پیوند مدرسه و جامعه 42 زیرمقوله در 15 مقوله اصلی شناسایی شد؛ به‌طوری که در پدیده محوری یک مقوله اصلی پیوند مدرسه و جامعه در ایران، در شرایط علّی دو مقوله اصلی عوامل ساختاری و عوامل محتوایی، در شرایط زمینه‌ای چهار مقوله اصلی تمرکز ساختاری غالب، فرهنگ سازمانی حاکم، تغییرات شتاب‌زده و نابهنگام مدیریتی و عوامل فکری و نگرشی، در شرایط مداخله‌گر سه مقوله اصلی نقش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، نقش شوراها در نظام تعلیم‌وتربیت و نقش خانواده، در راهبردها سه مقوله اصلی سیاست‌گذاری در حوزه جلب مشارکت مدنی، حکمرانی مناسب نظام آموزشی و مهندسی مجدد و پالایش ساختار نظام آموزشی و در پیامدهای دو مقوله اصلی پیامدهای فردی و پیامدهای اجتماعی وجود داشت. با توجه به ابعاد و مولفه‌های شناسایی‌شده برای الگوی پیوند مدرسه و جامعه، الگوی بر اساس نظریه داده‌بنیاد آن ترسیم شد.نتیجه‌گیری: ابعاد و مولفه‌های شناسایی‌شده در این پژوهش برای الگوی پیوند مدرسه و جامعه برای مسئولان، مدیران و برنامه‌ریزان وزارت آموزش‌وپرورش تلویحات کاربردی بسیاری دارد. آنان برای تقویت و ارتقای پیوند مدرسه و جامعه می‌توانند زمینه را برای بروز و تحقق ابعاد و مولفه‌های شناسایی‌شده در این پژوهش فراهم آورند.