شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه مشارکت معلمان و دانش‌آموزان در فعالیت‌های پژوهشی (مراکز پژوهش‌سرای دانش‌آموزی)

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه مشارکت معلمان و دانش‌آموزان در فعالیت‌های پژوهشی (مراکز پژوهش‌سرای دانش‌آموزی) انجام شد. روش‌شناسی: مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی بود. جامعه پژوهش خبرگان حوزه پژوهش‌سرای دانش‌آموزی استان سمنان در سال 2021-2022 بودند که از میان آنان طبق اصل اشباع نظری 16 نفر با روش‌های نمونه‌گیری هدفمند و گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود که روایی آن با روش مثلث‌سازی تأیید و پایایی آن با روش ضریب کاپایی کوهن 62 درصد به دست آمد. داده‌ها با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی در نرم‌افزار MAXQDA 2020 تحلیل شدند. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که عوامل مؤثر بر توسعه مشارکت معلمان و دانش‌آموزان در فعالیت‌های پژوهشی شامل 18 مفهوم، 6 مقوله فرعی و 3 مقوله اصلی بود. مقوله‌های اصلی شامل ساختار پژوهش‌سرا (با دو مقوله فرعی سیستم پاداش‌دهی و قدردانی از تلاش‌های معلمان و دانش‌آموزان و شرایط به‌کارگیری و اصول اخلاقی در فرایند آن)، مأموریت و چشم‌انداز شفاف پژوهش‌سرا (با دو مقوله فرعی تدوین برنامه استراتژیک و تدوین مشخص اهداف، رسالت‌ها، ارزش‌ها و چشم‌اندازها) و قوانین، مقررات و سیاست‌گذاری‌ها (با دو مقوله فرعی انعطاف‌پذیری در فرآیند به‌کارگیری معلمان، دانشجومعلمان و دانشجویان مستعد و افزودن امتیاز در ارزشیابی سالانه و رتبه‌بندی) بودند. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به عوامل مؤثر شناسایی‌شده بر توسعه مشارکت معلمان و دانش‌آموزان در فعالیت‌های پژوهشی (مراکز پژوهش‌سرای دانش‌آموزی)، برنامه‌ریزی جهت توسعه مشارکت آنان ضروری است که از طریق عوامل شناسایی‌شده محقق می‌شود.